تاریخ اقتصادی ایران همیشه برایم جذاب و خواندنی بوده است . مهاجرت بسیاری از کارآفرینان ایرانی بعد از انقلاب باعث خروج بسیاری از موسسان کارخانه های بزرگ ایران و مصادره آنها شد. این افراد معمولا در غربت چندان دست به قلم نشدند. برای همین بسیاری از راههای توسعه ایران که عمدتا در دهه 40 شمسی پیموده شده است ، سر به مهر مانده است.
یکی از بزرگترین تاسیسات صنعتی ایران ، کارخانه ایران ناسیونال است ، که بعد ها به ایران خودرو تغییر نام داده است. این کارخانه یکی از مظاهر اصلی صنعتی سازی ایران در دهه 40 شمسی بوده است . برادران خیامی تقریبا از هیچ این کارخانه را پدید آورده اند و آن را به یکی از شکوفا ترین کارخانه های ایران تبدیل کردند. این روزها که ایران خودرو و صنعت کشور در چنبره مشکلات به دام افتاده است، خواندن این کتاب میتواند راه رفته را به ما نشان دهد.
ایران ناسیونال توسط دو برادر احمد و محمود خیامی تاسیس شد، این دو برادر که ابتدا یک کارواش را در مشهد اداره میکردند کم کم و ابتدا با مونتاژ اتوبوس مسافربری کار خودرو سازی در ایران را شروع کردند. دو برادر البته بعد در اثر اختلافات از یکدیگر جدا شدند و احمد خیامی (نویسنده کتاب ) با جداشدن از برادرش عملا از اداره ایران ناسیونال کنار رفت. اما با توجه به اینکه قیمست مهمی از تولید ایران ناسیونال یعنی تولید پیکان عملا بر عهده او بوده است ، روند تولید پیکان را کاملا درست توضیح می دهد.
احمد خیامی بعد از جدایی از ایران ناسیونال ، به سراغ رشته ای دیگر از فعالیت های مهم اقتصادی میرود که از جمله فروشگاههای زنجیره ای است. فروشگاههای زنجیره ای از دید احمد خیامی، نقش فراوانی در بالا بردن قدرت انتخاب مصرف کننده و توان خرید او دارد. او فروشگاههای کورش را پایه گذاری میکند که البته با خروج وی از کشور عملا ناتمام میماد و تا سالها بعد رشته پر سود فروشگاههای زنجیره ای خالی از سرمایه گذار باقی می ماند.
احمد خیامی بعد از خروج از ایران چندان نمی تواند در تجارت موفق شود و با ضرر از دنیای تجارت و تولید کناره گیری میکند.
یکی از نکات قابل توجه این است که علی رغم تلاش فراوان کارآفرینان ایرانی در دهه 40 و استارت خوردن کارخانه های فراوان در ایران، ولی یکی از دلایل موفق شدن آنها امکان رشد سیستمی برای آنان بوده است. در حقیقت بسیاری از کارآفرینان از بستر ایجاد شده توسط سیستم آن زمان برای پیشرفت بهره برده اند.
کتاب –پیکان سرنوشت ما- را مهدی خیامی ، فرزند احمد خیامی و با استفاده از یادداشتهای وی نوشته است که کتابی بسیار خواندنی است. این کتاب توسط نشر نی در سال 1398 منتشر شده است.
معرفی کتاب پیکان سرنوشت ما در سایت متمم را هم ببینید.